Tôm càng đỏ và những sinh vật ngoại lai từng đe dọa hệ sinh thái Việt Nam

Từng được coi là đặc sản, sinh vật cảnh hay nguyên liệu thuốc, song ốc bươu vàng, rùa tai đỏ, đỉa… thực chất lại đe dọa nghiêm trọng tới mùa màng hay hệ sinh thái ở Việt Nam.

1/ Tôm càng đỏ

Gần đây, loài tôm càng đỏ (còn gọi là tôm hùm đất) được nhập vào Việt Nam làm thực phẩm, đặc biệt là ở các nhà hàng, quán nhậu và chào bán trên mạng xã hội với giá khoảng 250.000 - 350.000 đồng/kg. Theo những người chào bán, loài tôm này có xuất xứ từ Trung Quốc. 
Trao đổi với Tiền Phong, GS.TSKH Đặng Huy Huỳnh, nhà khoa học hàng đầu về đa dạng sinh học của Việt Nam cho biết, tôm càng đỏ là sinh vật ngoại lai xâm hại, không được nhập khẩu, nhân nuôi thương mại, được dân buôn nhập chủ yếu từ Mỹ và Trung Quốc.

Theo GS. Huỳnh, loài tôm trên hình dáng giống con tôm của Việt Nam, nhưng cơ thể nhỏ, với khoảng 30-40 con/kg. Loài tôm này có màu đỏ, giá chỉ trên dưới 300 nghìn đồng/kg nên rất hấp dẫn người mua. Tôm càng đỏ sống dưới bùn sâu, luồn rất giỏi, dùng càng đào hang để tìm giun, tảo nhỏ ăn, hoạt động vào ban đêm là chính. Loại tôm này thích ứng rất cao với môi trường mới, không chỉ dưới nước mà trên cạn bò cũng rất nhanh. Vì thế, các cửa hàng chỉ để rơi rớt vài con là nó bò đi chỗ khác, từ đó lan rộng dễ dàng. Loài tôm này cũng có vòng đời ngắn, sinh sản rất nhanh như ốc bươu vàng.

“Tôm càng đỏ khi ra ngoài môi trường sẽ ảnh hưởng rất lớn đến đa dạng sinh học của Việt Nam. Đối với lúa, hoa màu nó phá như ốc bươu vàng. Thậm chí, có nguy cơ mang những virus, vi khuẩn…truyền bệnh cho các loài khác, chưa kể con người”, GS. Huỳnh cảnh báo. 

2/ Đỉa

Việt Nam từng rộ lên “cơn sốt” đỉa. Người dân khắp các tỉnh thành như Lào Cai, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên… đua nhau nuôi đỉa.

Đỉa được thương lái mua với giá hời khiến nông dân ra sức bắt và lên kế hoạch gây nuôi với số lượng lớn, giá khoảng 10.000 đồng/con. Đỉa khô giá 1,3-1,5 triệu đồng/kg.

Đến năm 2011, Tổng cục Thủy sản đã phải có văn bản yêu cầu cấm nhập khẩu đỉa từ Campuchia về Việt Nam, đồng thời cấm việc thu gom, nuôi đỉa trên phạm vi cả nước để xuất đi nước ngoài. Tuy nhiên đến nay, đỉa vẫn là nỗi ám ảnh tại nhiều vùng quê.

3/ Ốc bươu vàng

Đến thời điểm hiện tại, có thể nói ốc bươu vàng đang là loài động vật gây hại bậc nhất đối với nền nông nghiệp Việt Nam do chúng có tốc độ sinh trưởng và sinh sản nhanh.

4/ Rùa tai đỏ

Ngày 5.3.2010, Cục Nuôi trồng thủy sản cho phép Cty CASEAMEX nhập khẩu 40 tấn rùa tai đỏ từ Mỹ về làm thực phẩm, trong giấy phép nêu rõ yêu cầu phải sử dụng đúng mục đích làm thực phẩm, không được phép nuôi. Tuy nhiên Cty này đã không tiêu thụ làm thực phẩm ngay.

Điều này khiến dư luận dậy sóng vì không chỉ gây hại cho các loài thủy sinh bản địa, loài rùa tai đỏ còn là hiểm họa lớn đối với ngành nông nghiệp, nguy cơ lây truyền vi khuẩn salmonella gây tiêu chảy và thương hàn cho người…

Ngày 10.8.2010, Tổng cục Thủy sản đã phải làm việc với UBND tỉnh Vĩnh Long đã có kết luận yêu cầu tái xuất, nếu không tái xuất được thì phải giết mổ, chế biến hoặc tiêu hủy toàn bộ số rùa trên ra khỏi Việt Nam trước ngày 31.8.2010.

5/ Cá dọn bể

Cá dọn bể nhập về Việt Nam từ thập niên 1980 qua đường kinh doanh cá cảnh. Loài cá này từng được chế biến thành nhiều món ăn ưa thích của nhiều người nhưng chúng nhanh chóng bị liệt kê vào “danh sách đen” vì độc chiếm nguồn tài nguyên dinh dưỡng, làm thay đổi mạng lưới thức ăn, làm tăng độ đục và gây xói mòn bờ bao thông qua việc xây dựng tổ tại nơi mình sống.

Tháng 3.2018 của Trung tâm Nông nghiệp và Khoa học Sinh học Quốc tế (CABI) đã chỉ ra những tác hại khôn lường do loài cá dọn bể gây ra với môi trường.

 Theo Lao Động